Propolis czyli kit pszczeli jest bardzo cennym, choć nieco zapomnianym produktem pszczelim. Medycyna naturalna od wieków używała go w wielu rodzajach terapii. Dziś na szczęście ponownie przyglądamy się temu specyfikowi.
Propolis jako naturalny twór pszczelego trudu, znajduje zastosowanie w lecznictwie od wieków. Ta lepka i zazwyczaj brunatna substancja, łączy w sobie synergiczne działanie produktów świata roślin oraz zwierząt. Kit pszczeli, bo o nim tutaj mowa, to głównie mieszanina olejków eterycznych i wosków oraz żywic pochodzenia roślinnego.
Pszczoły zbierają przy pomocy żuwaczek niewielkie grudki lepkich żywic oraz znoszą je do ula, gdzie spełniają bardzo istotne zadania. Dzięki właściwościom fizycznym propolisu (duża lepkość i trwałość) służy on pszczołom jako wytrzymałe spoiwo zdolne zakleić otwory oraz ubytki w pszczelej siedzibie. Z kolei bogaty skład chemiczny propolisu kształtuje silne działanie antybiotyczne oraz stymulujące procesy regeneracyjne.
Słowo „propolis” pochodzi z języka greckiego i oznacza przedmurze miasta, co bezpośrednio odnosi się do jego zastosowania w ulu. Pszczoły umieszczają zazwyczaj większe ilości kitu w bezpośrednim sąsiedztwie wlotu do ula. Pozwala to zawęzić jego średnicę oraz działa jak swoista mata odkażająca, broniąca wnętrze ula przed wnikaniem szkodliwych patogenów.
Zdarza się, że pszczoły uśmiercają wewnątrz ula mniejsze zwierzęta jak jaszczurka czy mysz, których nie są w stanie wyciągnąć na zewnątrz. Pokrywają wtedy denata niewielką warstwą propolisu, która dzięki swoim właściwościom doprowadza do mumifikacji ciała. Starożytni Egipcjanie także używali propolisu w trakcie balsamowania zwłok, co zapewne podpatrzyli u pszczół, które czcili jako narodzone z łez boga Ra…
Do tej pory rozpoznano ponad 300 czynnych związków w składzie propolisu, wśród których najprawdopodobniej to flawonoidy odpowiadają za właściwości bójcze w stosunku do szerokiego spektrum bakterii, grzybów, wirusów oraz pierwotniaków. Wzmaganie procesów naprawczych wynika natomiast z obecności związków terpenowych i steroli, które stymulują namnażanie komórek.
Powyższe właściwości propolisu znalazły odbicie w wielowiekowej tradycji jego zastosowania w lecznictwie. Pszczeli kit jest z powodzeniem wykorzystywany m.in. w dermatologii (ciężko gojące się rany, oparzenia, zmiany skórne, odleżyny), urologii (stany zapalne prostaty), oraz leczeniu chorób wewnętrznych (stany zapalne górnych dróg oddechowych, wrzody przewodu pokarmowego, profilaktyka miażdżycy).
Obecnie w dobie syntetycznych leków opartych na izolowanych, pojedynczych substancjach, coraz częściej słyszymy o stopniowym uodparnianiu się patogenów chorobotwórczych. Być może jest to właściwy czas by zwrócić uwagę na propolis – substancję skutecznie używaną przez pszczoły od milionów lat.
***
o Autorze
Jakub Tota – pszczelarz z Pasieki Dwa Trutnie